Nieuwe Federale Regering erkent de rol van de nachttrein maar hoe gaat die gerealiseerd worden?

We hebben eindelijk terug een federale regering.  En ja! Er staat een stukje in het regeerakkoord over internationale treinen. Veel is het niet maar toch wel een paar lijntjes, en nachttreinen worden er uitdrukkelijk in vernoemd.

We citeren:

- We stimuleren Europese samenwerking op het vlak van treinverkeer om meer en betere Europese treinverbindingen te bekomen, zowel voor goederenvervoer als personenvervoer. We pleiten daarom voor een echte Europese strategie die ervoor zorgt dat de trein een alternatief voor het vliegtuig wordt. In dat licht is het cruciaal dat de nationale luchthaven beter wordt ontsloten door internationale treinverbindingen. We verbinden daarom de luchthaven van Zaventem met rechtstreekse hogesnelheidstreinverbindingen tussen de HST knooppunten in al onze buurlanden. We zetten ook in op nachttreinen door privémaatschappijen. De regering verbindt zich ertoe om alle mogelijke technische en regelgevende obstakels voor de ontwikkeling van nachttreinen, evenals voor de ontwikkeling van concurrentie of nieuwe lijnen op de hogesnelheidsverbindingen, weg te nemen. We houden rekening met de impact op het binnenlands treinverkeer.

- Brussel wordt erkend als een internationaal knooppunt en een verbinding tussen verschillende spoorlijnen. De regering zal onderzoeken hoe investeringen kunnen worden gepland om de doorvoercapaciteit door de hoofdstad te vergroten.

Wazig of zelfs tegenstrijdig akkoord

Ten eerste zijn we tevreden dat de regering het nut van nachttreinen erkent door ze ook te vernoemen in het regeerakkoord maar voor de rest blijft het akkoord wazig of zelfs tegenstrijdig met zichzelf.

Het positieve punt is in onze ogen vooral het voornemen om op Europees niveau te ijveren dat het inleggen van nachttreinen gemakkelijker wordt. Daar is zeker nog werk aan de winkel. Het is nog altijd lastig om materieel (slaap-en ligrijtuigen) te vinden dat overal kan rijden in Europa. De kern van het probleem is evenwel dat nachttreinen zelden of nooit rendabel zijn waardoor operatoren, die tot doel hebben winst te maken, geen reden hebben om nachttreinen in te leggen of dit soort materieel te bouwen. Zelfs drukgebruikte nachttreinen sneuvelen nog, zoals in het verleden de Thello tussen Parijs en Venetië (zeer druk gebruikte richting) of recent nog de nachttreinen vanuit Göteborg van SJ.

Nachttrein moet worden ontwikkeld door private partij(en)

Het regeerakkoord vermeldt uitdrukkelijk dat ze inzetten op privénachttreinen, wat vreemd is aangezien de overheid niet aan een privébedrijf kan opleggen om nachttreinen naar ons land in te leggen. Of gaat de regering-De Wever daarvoor een OSP-contract (*) opstellen? (en zo eigenlijk zelf het initiatief leggen/initiëren en sturen). Als ze dat niet doen dan ligt het initiatief aan de operatoren, niet aan de regering.

Hogesnelheidstrein van/naar Brussels Airport zinloos

Het stuk over de luchthaven gaat niet over nachttreinen want nachttreinen zijn nooit een goeie combinatie met een vliegtuig, enkel een vervanging voor een korte of middellange vlucht. Niemand gaat naar São Paulo vliegen en eerst de nachttrein pakken naar Bordeaux om wat vliegkilometers te besparen. Nee, dat is te zot voor woorden.

Dat stuk slaat dus op hogesnelheidstreinen maar is dit wel een goed idee? Een Thalys Eurostar of ICE doet er nu tussen de 1:50' en 2:05' over tussen Brussel Zuid en Keulen, een afstand van 200 kilometer. Een extra stop in de luchthaven zou een twintigtal minuten extra kosten waardoor een dure HST nog nauwelijks of geen tijdswinst betekent tegenover een gewone trein of autorit. Gaat men alle treinreizigers penaliseren door ze twintig minuten te gaan omleiden om vliegtuigpassagiers op te pikken?

Bovendien geldt ook hier weer hetzelfde probleem als met de nachttreinen: HST's zijn in België allemaal commerciële treinen die ingelegd worden op initiatief van een operator met als doel winst te maken. Ze zijn géén publieke dienst. Dat mag ook niet van de EU zonder een OSP-contract, en een regering mag geen dienstbetoon vragen zonder zo'n contract op te stellen en er een eerlijke vergoeding voor te betalen. Hoe gaat de regering deze commerciële ondernemingen verplichten om onder de luchthaven te stoppen?  Gaat men Eurostar en ICE's als openbare dienst erkennen en subsidiëren? Wij zijn benieuwd hoe ze dit gaan oplossen. Wij denken dat dit niet gaat gebeuren en dit ook niet wenselijk is zonder een heel nieuw HST-net aan te leggen.

Brussel erkent als internationaal knooppunt

Tot slot: Brussel wordt erkend als internationaal knooppunt van verschillende spoorlijnen. Wat heeft zo'n erkenning van de regering te bieden aan de reiziger?

Wij denken dat deze erkenning automatisch zou worden toegekend, door het publiek! En niet door de regering. Belangrijkste voorwaarde is dat we in Brussel ook terug treinen kunnen pakken in allerlei richtingen. Herinner U: tot 2000 konden we nog heel het jaar door verschillende keren per dag rechtstreeks naar Italië, Oostenrijk, Scandinavië, de Spaanse grens, zowat alle kantons van Zwitserland, naar Polen en Rusland, Slovenië... Moesten we dat nog steeds kunnen, zouden we dus sowieso erkend zijn als knooppunt. Nu hebben we, op enkele HST's naar vooral nabijgelegen metropolen en een zestal nachttreinen per week naar het oosten niks van langeafstandstreinen meer. We lezen nergens hoe de komende regering concreet aan dit euvel zal verhelpen. Dat is de eerste voorwaarde om terug een knooppunt te worden. (lees ook: Ouigo: het einde van ‘tout TGV?’)

Verhoogde doorvoercapaciteit broodnodig!

Tot slot juichen we zeer enthousiast de verhoging van de doorvoercapaciteit door Brussel toe. Dit is een zeer goed punt en absoluut noodzakelijk, net als de verhoging van de capaciteit op andere flessenhalzen op het net. Dat komt ook, met respect voor de nationale reiziger, de nachttrein te goed die nu vaak in de (uitgelopen) spits helemaal achteraan - in het rijtje staat aan te schuiven bij (vaak) opgelopen vertraging in het buitenland.

We houden de vinger aan de pols!

*OSP-contract: een OSP-contract staat voor "Obligation service publique": een contract waarin de karakteristieken van een openbare dienst worden opgesomd en de vergoeding die de overheid aan het uitvoerende bedrijf betaalt.